Wat is autisme?
Autisme of ASS ("autisme spectrum stoornis") wordt gekenmerkt door moeilijkheden met sociale communicatie en interactie, repetitieve gedragingen en specifieke interesses1 . Echter hebben niet alle personen met autisme dezelfde kenmerken. Deze kenmerken zijn het gevolg van een andere manier van denken die zich in verschillende personen op verschillende manieren kan uiten.
Wereldwijd zou ongeveer 1-2% van de bevolking autisme hebben2 . In België zou dit over ongeveer 0,6% van de bevolking gaan3 . Dit percentage stijgt over de jaren, maar het is niet zeker of dit gaat over een stijging van aantallen of dat er meer getest en vastgesteld wordt4 .
Autisme en genderdiversiteit
Verschillende onderzoeken tonen aan dat autisme en genderdiversiteit vaak samen voorkomen. Uit een recente meta-analyse blijkt dat 11% van de personen met genderdysforie of genderincongruentie autisme heeft, in vergelijking met 1% tot 2% van de cisgender bevolking5 . Een ander onderzoek sprak over een samenhang van autisme en genderdiversiteit tussen 3,8% en 14,5%6 .
Bij volwassenen met autisme blijkt ook 15% een genderidentiteit te hebben die verschilt van hun geslacht toegewezen bij geboorte7 . Ouders van kinderen met autisme rapporteren ook een grotere variatie in genderidentiteit en - expressie bij hun kinderen, vergeleken met ouders van kinderen zonder autisme8 . Er zijn zelfs aanwijzingen om te stellen dat autisme zich anders uit bij genderdiverse dan niet-genderdiverse personen9 .
Mogelijke verklaringen
Er bestaan verschillende mogelijke verklaringen voor het samen voorkomen van autisme, genderdiversiteit en genderdysforie. Er wordt bijvoorbeeld gesuggereerd dat autisme ervoor kan zorgen dat deze mensen meer vrijheid ervaren en minder druk voelen om zich te conformeren aan traditionele genderrollen en verwachtingen van de maatschappij10 . Evenmin kunnen deze verwachtingen voor conformiteit aan gendernormen er ook toe leiden dat personen met autisme zich ongemakkelijk voelen bij hun gender11 . Jongeren met autisme staan mogelijk meer open voor gendervariatie dan jongeren zonder autisme door minder bezig te zijn met sociale signalen12 .
Het samen voorkomen van genderdiversiteit en autisme kan ook verklaard worden doordat personen met autisme meer weerstand bieden tegen sociale conditionering13 . Mogelijk wijzen personen met autisme makkelijker (binaire) cisgender normen af, terwijl ze tegelijk minder bezorgd zijn met het conformeren naar sociale normen. Dit zou er zelfs op kunnen wijzen dat het mogelijk is dat genderdiversiteit dus niet verhoogd is bij personen met autisme, maar net onderdrukt wordt bij personen zonder autisme14 . Ook kunnen binaire gendernormen gezien worden als een imperfect systeem door mensen met autisme15 .
Autisme en transitie
Er bestaan nog geen lange termijnstudies naar de manier waarop gendervragen bij jongeren en volwassenen met autisme evolueren en of ze al dan niet starten met een medische transitie, zoals hormonale therapie of operatie(s)16 . Een Nederlands onderzoek op korte termijn toonde wel dat genderidentiteit bij jongeren met autisme niet altijd statisch is en kan veranderen doorheen de tijd17 .
Daarnaast stelt autisme soms uitdagingen aan de vaststelling en behandeling van genderdysfore klachten. Net zoals personen zonder autisme kunnen personen met autisme worstelen met een gevoel van onbehagen ten aanzien van hun lichaamskenmerken en de lijdensdruk die daarmee samenhangt. Voor personen met autisme is dit echter moeilijk onder woorden te brengen18 . In een recent kwalitatief onderzoek omschreven jongeren hoe ze twijfelden om open te communiceren over hun genderzoektocht, voornamelijk uit angst om niet serieus genomen te worden of (verder) buitengesloten te geraken19 .
Bijkomend kan een eventueel transitieproces doorlopen uitdagend zijn. Sommige personen met autisme voelen zich goed bij herkenbaarheid en voorspelbare factoren. Afhankelijk van het zorgtraject, kan iemand bijvoorbeeld op verschillende plaatsen en bij verschillende hulpverleners terechtkomen. Dit kan voor personen met autisme extra energie vragen om telkens opnieuw de nieuwe situaties in te schatten20 . Het kan dus nuttig zijn om hiermee rekening te houden bij het kiezen van een traject.
Acceptatie en reactie(s) van sociale omgeving
Het samen voorkomen van autisme en genderdiversiteit heeft ook een impact op de sociale omgeving en hun reactie(s). Ouders, hulpverleners of onderwijzers van personen met autisme vragen zich bijvoorbeeld soms af of het mogelijk is dat autisme de genderidentiteit van een hun kind/jongere/volwassene in de war brengt of zelfs veroorzaakt21 . Echter geven personen met autisme aan dat autisme geen belemmering vormt in het begrijpen van hun genderidentiteit22 .
Wel kan autisme hun genderidentiteit en ervaring in zekere zin beïnvloeden23 . Zo kunnen ze last ondervinden door de stereotiepe beelden van autisme die niet noodzakelijk hun ervaring reflecteren, alsook het gebrek aan aandacht voor genderdiversiteit binnen autisme24 . Daar bovenop vinden sommige personen met autisme dat zij soms minder kansen krijgen om hun genderidentiteit te verkennen25 .
Als ouder, hulpverlener of onderwijzer is het belangrijk om vooral goed te luisteren naar het (unieke) verhaal, ervaringen en vragen van elk persoon. De ene persoon vindt het fijn om te werken met visualisaties (bv. de Genderkoek), de ander werkt liever met termen en vergelijkingen.
(Trans) personen met autisme ontmoeten
In België kunnen trans (en LGBTQIA+) personen met autisme terecht bij Aut & OutExterne link. Zij komen elke 1ste zaterdag van de maand samen in Antwerpen, in een gezellige en rustige, prikkelarme ruimte.
Meer info
- Artikel: 'Autisme, genderdiversiteit en genderdysforie' (2022)PDF
- Aut & Out: vereniging voor én door LGBTQIA+ / queer volwassenen met autismeExterne link
- Gemakkelijk te lezen brochure over transgender zijn en transgenderzorg (voor personen met een mentale handicap of/en sterke nood aan visualisatie)Externe linkPDF
Bronnen
- 1 American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5e ed.). Washington, DC: Americal Psychiatric Association.
- 2 Elsabbagh, M., Divan, G., Koh, Y. J., Kim, Y. S., Kauchali, S., Marcín, C.,… Fombonne, E. (2012). Global prevalence of autism and other pervasive developmental disorders. Autism Research, 5(3), 160-179.
- 3 Dereu, M., Warreyn, P., Raymaekers, R., Meisschaut, M., Pattyn, G., Schietecatte, I., & Roeyers, H. (2010). Screening for autism spectrum disorders in Flemish day-care centres with the checklist for early signs of developmental disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40, 1247-1258.
- 4 Van Der Miesen, A. I. R., Hurley, H., & De Vries, A. (2015). Gender dysphoria and autism spectrum disorder: A narrative review. International Review of Psychiatry, 28(1), 70- 80.
- 5 Kallitsounaki, A., & Williams, D. M. (2022). Autism Spectrum Disorder and Gender Dysphoria/Incongruence. A systematic Literature Review and Meta-Analysis. Journal of Autism and Developmental Disorders, 1-15.
- 6 Van Der Miesen, A. I. R., Hurley, H., & De Vries, A. (2015). Gender dysphoria and autism spectrum disorder: A narrative review. International Review of Psychiatry, 28(1), 70- 80.
- 7 Walsh, R. J., Krabbendam, L., Dewinter, J., & Begeer, S. (2018). Brief report: Gender identity differences in autistic adults: Associations with perceptual and socio-cognitive profiles. Journal of Autism and Developmental disorders, 48, 4070-4078.
- 8 Janssen, A., Huang, H., Duncan, C. (2016). Gender variance among youth with autism spectrum disorders: A retrospective chart review. Transgender Health, 1(1), 63-68.
- 9 Warrier, V., Greenberg, D. M., Weir, E., Buckingham, C., Lai, M. C., Allison, C., & Baron-Cohen, S. (2020). Elevated rates of autism, other neurodevelopmental and psychiatric diagnoses, and autistic traits in transgender and gender-diverse individuals. Nature Communications, 11, 3959.
- 10 Strang, J. F., Powers, M. D., Knauss, M., Sibarium, E., Leibowitz, S. F., Kenworthy, L.,… Anthony, L. G. (2018). “They thought it was an obsession”: Trajectories and perspectives of autistic transgender and gender-diverse adolescents. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(12), 4039-4055.
- 11 Griffin, A. (2016, 12 september). Gender identity issues and females on the spectrum. The Art of Autism. Geraadpleegd via https://the-art-of-autism.com/gender-identity-issues-and-females-on-the-spectrum/
- 12 Ehrensaft, D. (2016). The gender creative child: Pathways for nurturing and supporting children who live outside gender boxes. New York, NY: The Experiment.
- 13 Walsh, R. J., Krabbendam, L., Dewinter, J., & Begeer, S. (2018). Brief report: Gender identity differences in autistic adults: Associations with perceptual and socio-cognitive profiles. Journal of Autism and Developmental disorders, 48, 4070-4078.
- 14 Walsh, R. J., Krabbendam, L., Dewinter, J., & Begeer, S. (2018). Brief report: Gender identity differences in autistic adults: Associations with perceptual and socio-cognitive profiles. Journal of Autism and Developmental disorders, 48, 4070-4078.
- 15 Kristensen, Z. E., & Broome, M. R. (2016). Autistic traits in an internet sample of gender variant UK adults. International Journal of Transgenderism, 2739(Juli), 234-245.
- 16 Dewinter, J., Klomp, S., & van der Miesen, A. I. R. (2022). Autisme, genderdiversiteit en genderdysforie. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 61(5), 44-51.
- 17 De Vries, A. L., Noens, I. L., Cohen-Kettenis, P. T., van Berckelaer-Onnes, I. A., & Doreleijers, T. A. (2010). Autism spectrum disorders in gender dysphoric children and adolescents. Journal of autism and developmental disorders, 40(8), 930-936.
- 18 Van Der Miesen, A. I. R., Hurley, H., & De Vries, A. (2015). Gender dysphoria and autism spectrum disorder: A narrative review. International Review of Psychiatry, 28(1), 70- 80.
- 19 Cooper, K., Butler, C., Russell, A., & Mandy, W. (2022). The lived experience of gender dysphoria in autistic young people: a phenomenological study with young people and their parents. European Child & Adolescent Psychiatry, 1-12.
- 20 https://www.helan.be/nl/magazine/zorg/beperking/misverstanden-autisme/
- 21 Kuvalanka, K. A., Mahan, D. J., McGuire, J. K., & Hoffman, T. K. (2017). Perspectives of mothers of transgender and gender-nonconforming children with autism spectrum disorder. Journal of Homosexuality, 65(9), 1167-1189.
- 22 Hillier, A., Gallop, N., Mendes, E., Tellez, D., Buckingham, A., Nizami, A., & OToole, D. (2019). LGBTQ+ and autism spectrum disorder: Experiences and challenges. International Journal of Transgender Health, 21(1), 98-110.
- 23 Hillier, A., Gallop, N., Mendes, E., Tellez, D., Buckingham, A., Nizami, A., & OToole, D. (2019). LGBTQ+ and autism spectrum disorder: Experiences and challenges. International Journal of Transgender Health, 21(1), 98-110.
- 24 Hillier, A., Gallop, N., Mendes, E., Tellez, D., Buckingham, A., Nizami, A., & OToole, D. (2019). LGBTQ+ and autism spectrum disorder: Experiences and challenges. International Journal of Transgender Health, 21(1), 98-110.
- 25 Van Schalwyk, G. I., Klingensmith, K., & Volkmar, F. R. (2015). Gender identity and autism spectrum disorders, The Yale Journal of Biology and Medicine, 88(1), 81-83.
Is deze pagina duidelijk?
Laatst nagekeken op: .